Цицерон замина во прогонство по Виа Игнациа. Денес се забележуваат траги од италијанското ренесансно сликарство на истиот тој пат. Заборавете дека митот за хуманизмот и личноста во средновековното сликарство потекнува од делата на Чимабуе и Џото од крајот на 13-тиот и почетокот на 14-тиот век. Напротив, може да се дојде до сознание дека балканскиот пат изграден од Римјаните во античкото доба ги поврзува јадранскиот брег со Егејското Море (подоцна со Константинопол) преку Драч, Охрид, Битола и Солун.
Вашето патување треба да го започнете со ренесансата, следејќи ја Виа Игнациа северно од Солун кон Битола, потоа свртете лево за Битола и западно за Охрид - и застанете кај црквата Св. Софија, која датира од 1037 - 1056. Овој ист пат го следел непознат византиски учител кој (токму пред 1056 година) го насликал Успението (Вознесението) на Богородица, прекрасна фрескокомпозиција на западниот ѕид, во големата традиција на средновизантиското монументално сликарство кое било застапено во Константинопол за време на периодот на македонската династија (867 - 1056). Тој период, исто така познат како прва византиска ренесанса, датира два века пред фреските на Чимабуе и Џото.
Охрид, колевката на сесловенското христијанство, во тоа време ја доживуваше истата уметничка преродба со која беше преплавен грчкиот културен центар во будењето на иконокластичката забрана - имено, враќање кон хеленистичките инспиративни модели. Така, и нацртаната фигура на Успението на Богородица и чувството за баланс во композицијата на сликата се возвишени и чудесни. Од оваа охридска слика историчарите на уметноста спремно ја откриваат величественоста на изгубените фрески во црквите на Константинопол кои датираат од големиот раскол (1054) до падот на Константинопол под Турците (1453).
Грчковизантиските уметници, патувајќи од Солун во средината на 12-тиот век, исто така скршнале од патот за Битола североисточно кон Нерези, во близина на денешно Скопје. Овде, клучната врска помеѓу втората византиска ренесанса за време на периодот на династијата Комнени (1081 - 1185) и италијанската ренесанса која следеше после едно и пол столетие, може да се најде во манастирот Пантелејмон. Монуметалната фреска на Симнувањето на Христос или (Оплакувањето) насликана во 1164 година ја содржи истата нота на длабоко чувство што подоцна го карактеризираше делото на Џото во Италија.
Симнувањето на Христос, во основа хуманист по карактер, нагласува чиста емоција и човечко чувство - сето ова, во контраст со возвишениот пристап на несветовната карактеристика на византиската уметност за време на средновековниот период. Повторно, непознатиот уметник кој го насликал Симнувањето не бил осамен, бидејќи византиската уметност во Константинопол ја искусила преродбата за време на 12-тиот век. Всушност, историчарите на уметноста и денес сé уште се обидуваат да најдат мера за сета ширина на овој излив на уметничка креација за време на втората византиска ренесанса којашто траеше до уништувачката победа на Латините во Константинопол во 1204 г. Во секој случај, долго зачуваната претпоставка дека хуманизмот и индивидуалноста во уметноста започнаа со италијанската ренесанса во 14-тиот век, имаше драматичен пад веднаш штом бојата и варта беа отстранети од фреските во Нерези набргу по Втората светска војна.
Историчарите на уметноста имаа уште едно важно откритие во Курбиново, на половина пат помеѓу Битола и Охрид, каде црквата Св. Ѓорѓија порано била користена како складиште. Нејзините реновирани фрески кои датираат од 1191 година, ја нагласуваат индивидуалноста на ликот и ја нагласуваат убавината на бојата и составот. Непознатиот уметник, чии човечки фигури на Христос и Архангелот Гаврил се единствени во својот израз и композиција, бил византиски учител школуван во Константинопол, а ѕидните слики во Курбиново претставуваат мост со третата византиска ренесанса под палеолошките императори (1258 - 1453), последното процветување на Истокот кое, во својата суштина, и парираше на ренесансата во Италија. Навистина, човечката фигура на Архангелот Гаврил има креативно ехо во мозаиците на црквата Кора во Константинопол, кои датираат од 1310-1320.
Што да кажеме за самата Виа Игнациа? На вашата следна посета на Фестивалот на филмска камера "Браќата Манаки" во Битола, чиј турски назив е Монастир, прошетајте се по главната улица до остатоците на Хераклеја Линкестис, античкиот римски град, чија историја нe враќа во 4-тиот век пред нашата ера, некогаш просперитетна метропола сe до катастрофалниот земјотрес. Најзначајните предмети пронајдени на оваа локација се сместени во музеи, но вкусот на животниот стил во оваа метропола може да се долови од два документарни филма: Сиц Трансит Глориа Мунди - Херацлеа (1974) на Љубиша Георгиевски и "Археологија и архитектура" на Кочо Недков (1980).